“ΠΝΙΓΜΟΝΗ” στον πολυχώρο Vault

Γράφει η Μιρέλα Σταυρινού

Ένα από τα πιο όμορφα, τα πιο γλυκόπικρα, τα πιο μαγικά ταξίδια στη ζωή μου το έκανα την περασμένη Κυριακή παρακολουθώντας τη “Πνιγμονή” στο θέατρο Vault. Και νιώθω τόσο ευγνώμων γι' αυτό...

Αλλά αφήστε με να σας εξηγήσω με λεπτομέρειες.

Η “Πνιγμονή” μάς μεταφέρει στην Ανατολική Τουρκία του σήμερα, όπου μια μάνα με τις 5 της  κόρες, ζωντανές-νεκρές, σώματα και ψυχές που υποφέρουν βουβά, βιώνουν μια δύσκολη καθημερινότητα υπό το βάρος της χαλεπής θέσης που επιβάλλει η εκεί συντηρητική κοινωνία και θρησκεία στη γυναίκα. Όλα κυλούν βασανιστικά αργά και μονότονα – άλλωστε η ρουτίνα μπορεί να σε τσακίσει – μέχρι που ο πατέρας της οικογένειας πεθαίνει. Η πλοκή ξεκινά από την ημέρα της κηδείας του. Η μεγάλη κόρη, την οποία η μάνα είχε αποκτήσει από τον πρώτο της γάμο, παρότι ασχημούλα έχει αρκετή προίκα, σε αντίθεση με τα άλλα κορίτσια. Ετοιμάζεται λοιπόν να αρραβωνιαστεί το ομορφότερο και πιο περιζήτητο παλλικάρι του χωριού.

Το γεγονός αυτό, μαζί με ένα κρυφό πάθος που καθιστά το σπίτι καζάνι που βράζει, βγάζει στην επιφάνεια μυστικά και εγκλήματα του παρελθόντος...

Ο ικανότατος σκηνοθέτης και ηθοποιός Δημήτρης Καρατζιάς, έχει ο ίδιος διασκευάσει αριστοτεχνικά το “Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα” που διαδραματίζεται στην Ισπανία του 1936, μεταφέροντάς το σούπερ επιτυχημένα σε άλλο τόπο και χρόνο.

Αλλά ο λόγος που του βγάζω το καπέλο είναι μια σκηνή που δεν υπήρχε στο πρωτότυπο κείμενο και που με έκανε να δακρύσω από συγκίνηση.

Η σκηνή όπου η φαινομενικά σκληρή μητέρα των 5 κοριτσιών χτενίζει με τρυφερότητα και κατανόηση τη δική της υπέργηρη και ψυχικά διαταραγμένη μητέρα, η οποία την ρωτά “Είσαι ευτυχισμένη;”

Στο σημείο εκείνο άρχισα να κλαίω. Αμέσως μετά έκλαψε σπαρακτικά στη σκηνή και η Αθηνά Τσιλύρα που ενσαρκώνει την κόρη. Ανατριχιαστική σκηνή – σε στοιχειώνει.

Και είναι δύσκολο να αναλύσω το γιατί, πρέπει οπωσδήποτε να δείτε το έργο για να καταλάβετε. Το σημαντικό είναι ότι τα πάντα στην παράσταση – κείμενο, σκηνοθεσία, ερμηνείες, σκηνικά, κοστούμια – συντελούν στο να νιώσεις βαθιά αυτά που βιώνουν οι χαρακτήρες. Δεν είναι παράσταση, είναι εμπειρία.

Η θέση της γυναίκας στην σύγχρονη Ανατολική Τουρκία θυμίζει τη θέση της γιαγιάς μου στην Ελλάδα 60 χρόνια πριν. Θα τολμήσω να πω ότι ακόμα και σήμερα τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει άρδην. Ο ρόλος των “πρέπει”, της τυφλής αφοσίωσης στο σοβαροφανές μοντέλο που επιβάλλει η θρησκεία, το γεγονός ότι ο ρόλος της γυναίκας είναι άμεσα συνδεδεμένος με το ρόλο της μάνας και της αφοσιωμένης συζύγου και ότι η γυναίκα που ερωτεύεται και τολμά να σπάσει τα δεσμά που την θέλουν να ανήκει είτε στον πατέρα είτε στον σύζυγο θεωρείται “χυδαία” και “πρόστυχη”...

Ακόμα και ο ρόλος της προίκας... Ναι, μην το γελάτε. Ακόμα και στην Ελλάδα του 2014, η γυναίκα συχνότατα επιβάλλεται να έχει προίκα για να παντρευτεί άντρα που θεωρείται κοινωνικά καταξιωμένος.

Από ερμηνείες, δεν θα ξεχωρίσω κάποια. Θα τις ξεχωρίσω και τις οκτώ και θα πω ένα μεγάλο μπράβο σε όλα τα κορίτσια, μεγάλα και μικρά, που συμμετέχουν στην παράσταση. Οι άνδρες απουσιάζουν από τη σκηνή, αλλά τους καταδυναστεύουν τη ζωή. Μου άρεσε ο βουβός πόνος των γυναικών αυτών. Ήταν υπέροχα δοσμένες και οι κραυγές τους εκεί που χρειαζόταν.

Η πνιγμονή τους είναι και η δική μου πνιγμονή. Θα μπορούσα να είμαι ένα από τα κορίτσια. Μπορεί όντως και να είμαι.

Στο τέλος η λύτρωση έρχεται με τρόπο τραγικό. Αλλά καλύτερα να μην πω παραπάνω. Να πάτε να το δείτε.

Αξίζει, τέλος, να αναφέρω ότι τα σκηνικά είναι άκρως λειτουργικά, ευφάνταστα και σωστά μελετημένα και είναι ειλικρινά αξιοθαύμαστο το ότι συμβαίνει αυτό με όλες τις παραστάσεις που έχω δει στο Vault, παρότι ο σκηνικός χώρος δεν είναι μεγάλος.

Διαβάστε λίγα λόγια για το έργο, από το δελτίο τύπου της παράστασης:

Το έργο είναι ένα “φωτογραφικό ντοκουμέντο”, με φόντο τη σκληρή ζωή και τη βουβή απελπισία των γυναικών στα ορεινά χωριά της Ανατολικής Τουρκίας, όπου η ηθική είναι συνδεδεμένη με το αίμα και τον θάνατο και το περιβάλλον, οι φυλετικοί και οικογενειακοί κανόνες ορίζουν την καθημερινή ζωή, τη συμπεριφορά και τη μοίρα αυτών των γυναικών. Το δικαίωμα της γυναίκας στη ζωή καθορίζεται από το πόσο συμμορφώνεται με τον “κοινωνικό” της ρόλο. Οποιαδήποτε παρέκκλιση τιμωρείται με θάνατο.

ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Κείμενο-σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς

Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης

Σκηνική επιμέλεια κοστουμιών: Σίμος Παπαναστασόπουλος

Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας

Βοηθός σκηνοθέτη: Δήμητρα Κολλά

Διανομή:

Αθηνά Τσιλύρα

Γιάννα Σταυράκη

Θεοδώρα Σιάρκου

Κική Μαυρίδου

Αλεξάνδρα Ούστα

Νίκη Αναστασίου

Ειρήνη Σταματίου

Μελισσάνθη Μάχουτ

Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00

Κυριακή στις 18:00

Πολυχώρος Vault, Βοτανικός, τηλ. 213 0356472, 694 5993870

email: vaulttheatre.gr@gmail.com